Polimiyaljiya Romatika Nedir?
Polimiyaljiya romatika (PMR olarak kısaltılır, yaygın ağrılı-iltihaplı kas romatizması), yaşlılarda sık görülen, yaygın ağrı ve tutuklukla giden inflamatuar (iltihabi) bir romatizma hastalığıdır. Aslında sadece yaşlıların hastalığıdır demek yanlış olmaz. Çünkü hastalık 50 yaşından sonra ortaya çıkar. Hastalığın tipik bulgusu, özellikle sabahları olan boyun- omuz ve kalça kuşağında ağrı ve tutukluktur. Hastalar güçsüzlükten değil, ağrıdan yakınırlar. Bazen el ve el bileği eklemlerinde de ağrı olabilir. Ağrı sabahları çok fazladır; gün içinde hareketle azalabilir, ancak hareketsiz kalındığında gün boyu sürer. Hastalar, geceleri ağrı nedeniyle uyandıklarını, sabahları giyinirken, kollarını hareket ettirirken veya kalça hareketlerinde ağrıdan, halsizlik, yorgunluk ve tükenmişlikten yakınırlar.
Polimiyaljiya Romatikanin Sebebi Nedir?
PMR’nin nedeni bilinmiyor. Omuz ve kalça eklemi ve çevresindeki bursalarda (eklem yastıkçıkları) inflamasyon saptanır. Miyalji, kas ağrısı demektir; fakat bu hastalarda kas enzimleri ve kas biyopsisi normaldir.
Polimiyaljiya Romatika Kimlerde Görülür?
PMR’yı 50 yaşın üzerindeki yetişkinleri tutar; 70 ila; 80’li yaşlarda daha sıktır. Kadınlarda erkeklerden daha fazladır. Beyaz ırkta, diğer ırklara göre fazladır. Fakat tüm ırkları etkileyebilir. Görülme sıklığı; Türkiye’de %0,6 iken özellikle Doğu Avrupa ülkelerinde %1 sıklığında görülür.
Polimiyaljiya Romatika Nasıl Teşhis Edilir?
PMR’yi gösteren özel bir test yoktur.
- İki taraflı omuz ağrısı,
- En az 45 dakika süren sabah tutukluğu
- Kan testlerinde ESR (eritrosit sedimantasyon hızı) 50 ve üzerinde olması,
- Yeni gelişen kalça kuşağında ağrı
El ve ayakların küçük eklemlerinde şişme olmaksızın ağrıması ve romatoid artritte bulunan anti-CCP antikorunun negatif olması; PMR düşündürür. Durdukça artan boyun, omuz ve kalça kuşağında yaygın ağrıları 50 yaşın üstündeki kişilerde; eritrosit sedimentasyon hızı (ESR) ve hafif-orta düzeyde C- reaktif protein (CRP) yüksekliği ile sıklıkla farklı tanılar ve sıklıkla yanlış tedaviler alırlar. Fazlaca kortizon olmayan ağrı kesici kullanmaları nedeniyle bu ilaçların yan etkileri de (mide ülseri, kanama, tansiyon yüksekliği ve onunla ilişkili durumlar gibi) hastalığa eklenir. Kronik hastalık anemisiyle uyumlu kansızlık, hafif düzeyde ateş ve kilo kaybı olabilir. Ancak bunların hepsi, enfeksiyon, kanser, romatoid artrit, hipotroidi, böbrek üstü bezi yetersizliği, gibi birçok hastalığın seyrinde de olabilir. Bu nedenle PMR tanısı koymak için, karışabilecek bu gibi durumların ekarte edilmesi şarttır.
Polimiyaljiya Romatika Nasıl Tedavi Edilir?
- PMR’den şüphe edildiğinde, başlanacak günlük 16mg prednizon (steroid) dozuyla dramatik düzelmenin olması, tanıyı da bir anlamda destekleyen bir bulgudur. 2-3 hafta bu dozda verilir, sonra giderek azalan dozlarda yaklaşık bir yıl tedaviye devam edilir; bazen 2-3 yıla uzayabilir. Düşük doz, haftada bir gün metotreksat tedavisinin steroid tedavisine eklenmesi; hem steroid ihtiyacını azalttığı ve daha rahat doz azaltılmasını sağlar. Metotreksatı tolere edemeyen hastalarda yerine leflunamid, anti-IL6 anagonisti (Tosilizumab) ve anti-TNF antagonistleri tercih edilebilir.
- PMR’li hastaların yaşlı olduğu düşünülürse; düşük dozda bile olsa, steroid tedavisinin komplikasyonları açışından dikkatli olmak gerekir. Kan basıncı ve kan şekeri takibi, steroide bağlı myopati (kas güçsüzlüğü) mide yakınmaları, kilo alımı, katarakt ve osteoporoz (kemik erimesi) açısından önlem alınmalıdır.
- Temporal arteritli hastaların yarısında PMR varken; PMR’li hastaların ise %15’inde temporal arterit bulunur. Temporal arterit, dev hücreli arterit adıyla da bilinen büyük ve orta çaplı damar iltihabıdır. Bu hastalarda, ateş, şiddetli baş ağrısı, kafada saçlı deride hassasiyet, çenede yemek yerken veya konuşurken yorulma ve bazen de geçici görme kaybı ile bulgu verebilir. Bu durumda derhal romatoloji doktorunuza başvurmanız gerekir.
PMR’li Hastalara Öneriler:
- Düşük dozlarda bile olsa uzun süreli kortikosteroid kullanmanız gerekeceğinden, kortizonun yan etkileri hakkında bilinçli olmanız çok önemli.
- Kortikosteroid diyetine uyun. Kortizona bağlı miyopati yani kas güçsüzlüğü gelişmemesi için daha protein ağırlıklı beslenerek kas güçlendirici egzersizler yapın.
- Enfeksiyonlardan korunmak için mutlaka zatürre ve grip aşılarınızı olun.
- Herhangi bir enfeksiyon varlığında kortizonunuza devam edin ancak almakta olduğunuz metotreksat veya yerine verilen diğer hastalığı modifiye eden ilacınıza iyileşene kadar ara verin.
- Tansiyon ve kan şekerinizi yakından takip edin ve yükseldiğinde doktorunuza bildirin.
- Osteoporoz (kemik erimesi) açısından, kemik dansitometri ölçümlerinizi yaptırın ve uygun tedaviyi alın.
- Kemik sağlığınız için; kalsiyum, D vitamini ve magnezyum almayı ihmal etmeyin. Ağırlık binen (düz yürüyüş, Thai Chi -Uzakdoğu denge egzersizi) egzersizler yapın.
- Barsak mikrobiyatınızı sağlıklı tutan beslenme alışkanlığı edinin.
(Prof. Dr. Nuran Türkçapar, Güncelleme Mart-2022)
Polimiyaljiya romatikada ağrılı bölgeler
