Tekrarlayan Polikondrit Nedir?
Tekrarlayan polikondrit, sıklıkla kulak sayvanı, boyun (gırtlak), nefes borusu, burun, eklemlerde, kaburgalarda yer alan kıkırdak dokularında yaygın iltihabıyla seyreden otoimmün (bağışıklık sisteminin kendi kokusuna saldırdığı) romatizma hastalıklarındandır. Hastalıkta kıkırdak dışında gözler, kalp-damar sistemi, deri, orta ve iç kulak gibi doku ve organlar da etkilenebilir.
Tekrarlayan Polikondritin Belirtileri Nelerdir?
Hastalığın tuttuğu bölgeye göre şikayetler değişir. Örneğin tutulan kulak sayvanındaki (kepçesi) kıkırdak dokusunda ağrılı kızarık şişliklere, eklem kıkırdağında iltihaba bağlı eklem ağrıları, şişlik gibi tutulum bölgelerine göre yakınmalara neden olur. Burun kıkırdağının tutulması ve zamanla çökmesiyle semer burun görüntüsü oluşabilir. Kızarık ve ağrılı göz, boyunda ağrı, nefes almada ve konuşmada zorluk (trakea ve larinks -gırtlak ve nefes borusu kıkırdağının tutulmasıyla), yutma güçlüğü, cilt döküntüsü olabilir. Hastalık kıkırdak yapısında hasara neden olur. Özellikle solunum yolundaki kıkırdak dokunun hasarı, nefes borusunda çökmeye bağlı hayatı tehdit eden solunum güçlüklerine neden olabilir. Damar duvarı iltihabında, o damarın kanlandırdığı organa ait yetersizlik belirtileri görülür. Böbrek damarları tutulumu, şiddetli tansiyonla belirti verebilir.
Tekrarlayan Polikondrit Neden Olur?
Hastalığa neyin sebep olduğu bilinmiyor. Duyarlı genlerin de etkisi ile sigara, enfeksiyonlar gibi olumsuz çevre şartlarının, hastalığı tetikleyebileceği düşünülmektedir. Otoimmün (bağışıklık sisteminin kendi dokularına zarar verdiği) bir hastalıktır. Bazı araştırmacılar, tekrarlayan tekrarlayan polikondritin, ciltte ve bağ dokusunda bulunan normal bir madde olan tip II kollajene karşı immünolojik bir duyarlılıktan kaynaklanabileceğine inanmaktadır.
Tekrarlayan polikondrit çok nadir görülen bir hastalıktır. Erkekleri ve kadınları eşit oranda etkiler. Semptomlar genellikle kırk ila altmış yaş arasında başlar.
Tekrarlayan Polikondrit Tanısı Nasıl Konur?
Tekrarlayan polkondrite özgü bir kan testi maalesef yok. Ayrıntılı anamnez (hastalık öyküsü) ve fizik muayene sonrasında, benzer şikayetlere neden olan, romatoid artrit, osteoartroz, ankilozan spondilit, vaskülit, Behçet hastalığı gibi hastalıkların ayırt edilmesiyle tanı konulur. İltihap belirtileri için kan testleri, ayrıntılı immünolojik testler özellikle ayırt edici tanıda önemlidir. Etkilenen bölgelerin görüntülenmesi için direkt röntgen grafileri, kontrastlı tomografi ve manyetik görüntüleme gerekebilir.
Her iki kulağınızdaki kıkırdak iltihabı, burnunuzdaki kıkırdak iltihabı, hava yolunuzdaki kıkırdak iltihabı, aynı anda beş veya daha fazla eklemde artrit, işitme veya denge sorunları (vertigo, işitme kaybı, kulak çınlaması), göz iltihabı (konjonktivit, episklerit, sklerit ve/veya üveit) hastalığa ait önemli belirtilerdir. Bazı durumlarda doku biyopsisi alınarak tanıya gidilebilir.
Tekrarlayan Polikondrit Nasıl Tedavi Edilir?
Günümüzde tekrarlayan polkondriti tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi yok. Ancak tedaviyle hastalığın ilerlemesini durdurmak ve kalıcı hasar gelişmesini önlemek, hastalığı iyileştirmek, nüksetmesini önlemek mümkün. Ağrı ve inflamasyonu azaltmak için; kortizon olmayan anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ) kullanılabilir. Erken dönemde kortikosteroidler özellikle tutulan bölgenin önemine ve şiddetine göre değişen dozlarda kullanılır ve zamanla doz azaltılarak kesilir. Eş zamanlı olarak genellikle hastalığı uzun süreli kontrol ve modifiye (düzenleyen) eden ilaçlar (metotreksat, anti-TNF tedaviler gibi) ve immünsüpresif tedaviler (azatioprin, siklofosfamid, siklosporin gibi) kullanılır. Bazen şiddetli hasar gelişmiş vakalarda, kalp kapak değişimi veya trakeaostomi (solunum tüpü) gibi cerrahi girişimler gerekebilir.
Tekrarlayan Polikondritli Hastalara Öneriler:
- Kortikosteroid kullanırken, steroid diyetine uyun.
- Steroide bağlı osteoporozdan (kemik erimesi) korunmak için, düzenli kalsiyum, magnezyum ve D vitamini (kan düzeyininizi aralıklı kontrol ettirerek) takviyesi alın. Osteoporoz gelişmişse bunlara ilaveten osteoporoz ilaçları (bifosfonatlar gibi) kullanmanız gerekir.
- Enfeksiyonlardan korunmak için zatürre ve grip aşılarınız olun.
- Sağlıklı beslenin (Akdeniz tipi beslenme, vegan beslenme veya pesketaryen beslenme gibi). Fazla kilolarınızdan kurtulun (şişmanlık, aşırı insülin varlığı, inflamasyona katkıda bulunarak hastalığınızı şiddetlendirir). Barsak mikrobiyatınızı, yararlı bakterilerin fazla olduğu sağlıklı hale getirin.
- Hareketli olun. Size uygun (yaşınız ve yandaş hastalıklarınız da göz önünde tutularak) önerilen egzersizleri yapın.
(Prof. Dr. Nuran Türkçapar, Güncelleme Mart-2022)
