Tendinit veya bursit, sıklıkla omuz, dirsek, bilek, kalça, diz ve ayak bileğini tutan ekleme yakın yumuşak dokulardaki ağrılı inflamasyon ve dejenerasyondur.  Genellikle aniden oluşur ve şiddetli ağrıya neden olabilir. Tendinit, genellikle tekrarlayan (aşırı ve hor) kötü kullanım sonucunda gelişir. Özellikle erken tedavi edildiğinde, çoğunlukla kısa sürede iyileşir; bazı kişilerde tekrarlayabilir veya (uzun süreli) kronik hal alabilir

Tendinit Nedir?

Resimdeki yeşil alan dizdeki ‘anserin bursa’ olarak adlandırılan bölgesidir; iltihaplanmasına bursit denir. Tendonlar (beyaz), kasların (kırmızı) incelerek bağ halini alması ve kemik üzerine tutundukları alandaki (mikropsuz) inflamasyonudur (yangısıdır). Bu tutunma alanları, tendinit geliştiğinde ağrılı ve dokunmakla hassaslaşır.

Bursit Nedir?

Bursit, zorlamayla mekanik nedenli bursa inflamasyonu (yangısı) veya mikrobik nedenle oluşabilir. Bursa, hareketli yapılar (kemik, kas, tendon veya deri) arasında bir yastık görevi gören, küçük kese şeklindeki dokudur. Kas ya da tendon tarafından bir kenara çekilen kemiğin üzerine binen yükü dağıtır. Bursa iltihaplandığında, çok ağrılıdır, hatta istirahat sırasında da ağrıya neden olur.

Tendinit Ve Bursit Neden Olur?

Tendinit, ani şiddetli yaralanmayla oluşabilir. Ancak sıklıkla tendonun tekrarlanan, küçük yaralanmalarıyla oluşur. Örneğin:

• Bir klavye kullanırken uzun süreli yazma, saatler süren tavan boyama, doğrama ve kesme gibi uğraşların sonunda, tendinit veya bursitle sonuçlanabilir.
• Sıkı kenetleme; makas, pense gibi el aletleri kullanırken ya da uzun süreli sürüş sırasında.
• Tenis oynarken tek el “backhand” oynamak; tenisçi dirseğine neden olur.
• Uygunsuz koşu ayakkabıları giymek veya spor öncesinde uygun eğitim almamak.
• Sert tabanlı (kösele) ayak arkını sarmayan ayakkabı ile uzun yürümek gibi.
• Gut, psödogut, kan veya böbrek hastalığı olan kişilerde genellikle bu hastalığın bir parçası olarak bursit gelişebilir. Yaşlılar tendinit ve bursite daha yatkındır.
• Nadiren bazı ilaçlar tendinit ve tendon kopmasına (spontan yırtılma) neden olabilir. Bunlar kinolon grubu antibiyotikler ve statinler (kolesterol düşürücü ilaçlar)’dır.

Tendinit Ve Bursit Nasıl Teşhis Edilir?

Bu sorunların nedenini belirlemek için, öncelikle tıbbi geçmişiniz (anamnez) ve dikkatli bir fizik muayeneniz yapılır. Tendon veya tendon kılıfı boyunca belirli bir noktadaki hassasiyet, tendiniti gösterir. Tendonun bağlı olduğu kasın bir dirence karşı hareketiyle ağrı oluşur.

Çoğu hastada erken dönmede, röntgen, manyetik rezonans görüntüleme veya ultrason taramaları gibi görüntüleme testleri gerekmez. Görüntüleme ve kan testleri, yalnızca sorun tedaviye rağmen devam ederse enfeksiyonu veya altta yatan bir hastalığı (romatoid artrit, gut gibi) incelemeye yönelik yapılabilir. Bursit enfeksiyon sonucunda gelişmişse; bursadan iltihabın direne edilmesi gerekir.

Tendinit ve Bursit Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi nedene bağlıdır. Neden aşırı kullanma veya yaralanma ise, bunu azaltmaya yönelik önlemler alınabilir. Uygun ergonomi ile güvenle çalışabilirsiniz. Bazı hastalarda eklemin korunması ve tutulan bölgenin desteklenmesi gerekebilir. Tedavi amaçlı, ultrasonik dalgalar bazı hastalarda faydalı olabilir. Ancak genel tedavi prensibi aşağıdaki gibidir.

• İstirahat: En azından kısa bir süre için, etkilenen eklem istirahate alınmalıdır. Sorun kalça, bacak veya ayakta ise, kısa bir süre için ağırlık binmesi engellenmelidir.  
• Buz: Buz iltihabı ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Gün iki kez 10-15 dakika boyunca ağrılı alanı buz uygulanabilir.
• İlaç: Ağrı devam ederse, steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ), genellikle aspirin, ibuprofen veya naproksen gibi ilaçlar gerekebilir. NSAİİ, topikal (cilde uygulanan) formları mevcuttur ve ağrı ve inflamasyonu azaltabilir. Asetaminofen da ağrı hafifletmeye yardımcı olabilir.
• Kortikosteroid enjeksiyonları, bazı tendinitlerde ve bursitlerde kısa süreli yarar sağlayabilir. Bursit enfeksiyonu varsa, uygun bir antibiyotik kullanmak ve iğne ile boşaltılmak gerekir.
• Destekler: Ekleme binen basıncı azaltmak için baston veya uygun ortezler kullanılabilir.
• Fizik tedavi: Bazı tendon problemleri, standart tedaviye rağmen iyileşmeyebilir.  Tendinit birkaç haftadan fazla sürerse, bir fizyoterapiste başvurmanız gerekebilir. Fizyoterapist size güçlendirme ve germe egzersizleri verebilir. Eğer tendinit veya bursit eklem hareketini uzun süre kısıtladıysa; eklemin hareket açıklığı da eskisi gibi olmayabilir. Örneğin, omuzda "donuk omuz" gelişmesine bağlı eskisi gibi kolunuzu yukarı-aşağı, öne-arkaya uzatamayabilirsiniz; erken dönemde fizik tedavi ile kolayca iyileşir.
• Cerrahi: Tedaviden birkaç ay sonra hala sorun devam ediyorsa, cerrahi düşünebilirsiniz. Tendon veya bursada, enfeksiyon veya yapışıklıkları olan bazı hastalarda, kortizon enjeksiyonu veya ameliyat gerekebilir.

Tendinite bağlı tendon kopması ciddi bir sorundur. En fazla bacağın aşağısında alt baldır bölgesindeki, Aşil tendonunda yırtılma olur; ameliyat gerektiren durumdur.

Tendinit veya Bursit Gelişmesi Nasıl Önlenir?

• Yoğun egzersiz öncesinde ısınma ve germe egzersizi yapılmalı.
• Yavaş başlayıp, giderek egzersizin derecesi artırılmalı.
• Egzersiz ve sporu, sadece hafta sonları değil, günlük yapmaya özen gösterin.  
• Uygun postür-vücut mekaniğini öğrenin ve koruyun.
• Size ve yaptığınız spora uygun, spor malzemesi kullanın.
• Çok uzun süre aynı pozisyonda kalmaktan kaçının. Dinlenme molaları veya her 20-40 dakikada bir pozisyonunuzu değiştirin.
• Ağrı oluştuğunda aktiviteyi durdurun, yapmak için kendinizi zorlamayın.
• "Bu beni öldürse bile bu işi bitireceğim!" Gibi kompulsif davranışlardan kaçının.

Tendinit ve Bursitten Korumak İçin Öneriler:

Omuzlar için:

• Ulaşmak istediğiniz nesneye yüzünüzü dönerek uzanın.
• Sandalyeden uyluk kaslarınızla kalkın, omuzlar veya elinizle iterek değil.
• Alttan değil, yanlardan itin.
• Ağır bir nesneyi taşırken, yükü göz hizanızda tutun ve her iki elinizi kullanın.
• Dirsek ve El Bileği İçin:
• Güç gerektiren kavrama ve sıkma hareketlerinde zorlanıyorsanız; yardımcı araç-kavanoz açacağı, araç direksiyon simidi yastığı gibi yardımcıları kullanın.
• Yataktan kalkarken, karın kaslarınızı kullanın.
• Bir elinizde veya vücudunuzun bir tarafında ağır bir şey taşımayın. Her iki kola dengeleyerek ve yükü azaltarak taşıyın.
• Diz ve ayak bileği için:
• Bacağınızı bükerek (katlayarak) oturmaktan kaçının.
• Ağırlık binen alanı genişletmek için rahat ayakkabılar giyin; ağırlığı parmak uçlarına değil topuğa verin.
• Aşınmış ayakkabılarınızı değiştirin.
• Eğer uzun süre yürüyor veya ayakta kalıyorsanız, ayak tabanını destekleyen ayakkabılar giyin.
• Bacak kaslarınızı güçlü tutun. Otururken ayak bileğine ağırlıklar (2-10 kilo) koyarak bacak kaldırma egzersizi yapabilirsiniz.

(Prof. Dr. Nuran Türkçapar, Güncelleme Mart-2022)